Jonge vluchtelingen in Breda: ‘Ze zijn vastberaden om er iets van te maken’

Veel gemeentes zijn huiverig om alleenreizende, minderjarige vluchtelingen op te vangen. “Die angst is niet terecht”, zegt Arjen van Drunen, wethouder in Breda. “Wij zijn in gesprek gegaan met de jongeren. Dan hoor je dat het normale jongens zijn, die de passie hebben om iets van hun leven te maken.”

De gemeente Breda vangt inmiddels 60 alleenreizende, minderjarige vluchtelingen op. Vanaf begin 2023 worden dat er 72. Dit zijn jongens tussen de 14 en 18 jaar oud die voornamelijk uit Syrië en Eritrea komen.

De komst van de jongeren leidde tot veel vragen bij de omwonenden. “Voorheen woonden er internationale studenten in dit pand”, vertelt Arjen. “Zij veroorzaakten veel overlast. De omwonenden waren bang dat dit nu weer zou gebeuren.”

Niets was minder waar. Toen de jongeren er eenmaal waren, verliep het prima. “Dat komt omdat zij intensief begeleid worden”, legt de wethouder uit. “Ze krijgen een voogd van het Nidos en goede begeleiding vanuit het COA. Daardoor veroorzaken zij veel minder overlast dan de internationale studenten die geen begeleiding kregen.”

Jullie kregen, net als de andere gemeentes, wel te maken met weerstand van de omwonenden. Hoe zijn jullie hiermee om gegaan?
“We hebben een buurtbijeenkomst gehouden. We hebben toen uitgelegd hoe de jongeren opgevangen en begeleid worden. We hebben een beheergroep opgezet, waar de omwonenden ook in zitten. We hebben afgesproken dat de omwonenden een app-je kunnen sturen als zij vragen hebben of overlast ervaren. Dit app-je komt binnen bij de beheerders. Zij kunnen de beveiliging of de begeleiders inschakelen. Die kunnen de jongeren meteen aanspreken en ervoor zorgen dat de overlast stopt.”

Is hier veel gebruik van gemaakt?
“Nee, want de jongeren hebben nauwelijks overlast veroorzaakt. Toch is het wel goed dat we voor deze aanpak hebben gekozen, want daarmee hadden we een goede waarborg ingebouwd voor de omwonenden.”

De jongeren konden helaas maar een paar maanden op deze eerste locatie blijven. Je hebt er toen voor gepleit om hen een nieuwe opvangplek te bieden in Breda. Waarom vond je dat belangrijk?
“Omdat we zagen dat de opvang goed ging. Bovendien is het gesleep met vluchtelingen van hot naar her niet goed voor hen. Ze kunnen alleen integreren als ze langere tijd in dezelfde omgeving blijven. Deze Bredaase vluchtelingen gaan hier naar school en krijgen hier op termijn een bijbaan. Zo worden ze stap-voor-stap een onderdeel van onze samenleving.

Ook voor de stad zelf zou het goed zijn als de jongeren uiteindelijk in Nederland mogen blijven. Het Bredaase bedrijfsleven staat te springen om goede werknemers. Dus het zou – ook voor hen - mooi zijn als deze jongeren hier een toekomst kunnen opbouwen.”

Je had voor deze nieuwe opvanglocatie opnieuw draadvlak nodig. Hoe heb je daarvoor gezorgd?
“We hebben de gemeenteraadsleden uitgenodigd om een keer te komen kijken op de oude opvanglocatie. Zo konden ze de jongeren ontmoeten. Ze hebben pingpong met hen gespeeld en met hen gevoetbald. Daardoor brak het ijs. Ze gingen de vluchtelingen als Bredaase jongeren zien, die een kans verdienen om in Breda te blijven.”

Heeft dit voldoende geholpen?
“Jazeker. De gemeenteraad heeft er vervolgens mee ingestemd om de vluchtelingen nog 3 jaar op te vangen in de locatie die we op het oog hadden, in een bijgebouw van de Koepelgevangenis van Breda.”

Drie jaar is best een lange tijd. Zet je je als gemeente ook in om de relatie tussen de jongeren en de overige inwoners van Breda goed te houden?
“We organiseren zelf geen activiteiten die de integratie bevorderen. Maar we faciliteren dat soort activiteiten wel. We zien dat er veel leuke projecten ontstaan. Zo kregen we een verzoek binnen van BO Diversity. Zij wilden graag in gesprek met de jongeren over de Nederlandse normen en waarden rondom LHBTIQ+.

Ook kwam een middelbare school met het idee om een uitwisseling te organiseren. Dat zijn toffe projecten die we graag ondersteunen. De initiatiefnemers hebben vaak niet veel van ons nodig. Meestal is het voldoende als wij hen in contact brengen met de juiste personen.”

Dit klinkt als een erg mooi verhaal. Jullie hebben vast ook voor uitdagingen gestaan. Welke uitdagingen waren dat? En hoe zijn jullie daarmee om gegaan?
“De grootste uitdagingen waren de vooroordelen en de negatieve beeldvorming. Dat is nu wel echt gekeerd.

De belangrijkste uitdaging van dit moment is het gebrek aan onderwijs. We hebben een tekort aan docenten en daardoor kunnen we deze jongeren slechts 4 keer in de week 2 uur onderwijs geven. Dat is te weinig voor een goede integratie. Bovendien is onderwijs een grondrecht, dus we zijn verplicht om hen meer te bieden. Ook andere gemeentes worstelen met dat probleem.”

Veel andere gemeentes moeten nu ook de afweging maken of zij minderjarige, alleenreizende jongeren een opvangplek bieden. Welk advies zou je hen willen geven?
“Wees niet bang om het gesprek met hen aan te gaan. De jongeren hebben een lange reis achter de rug en zijn vastberaden om iets van het leven te maken. Als je met hen praat, zie je het vuur in hun ogen en de passie om ervoor te gaan.”

Tot slot, deze locatie is 3 jaar beschikbaar gesteld voor de vluchtelingen. Wat gebeurt er na die drie jaar? Wordt dit dan een vaste opvanglocatie?
“Dit wordt geen vaste opvanglocatie, want het pand is slechts 3 jaar beschikbaar. Daarna zijn er andere plannen voor dit gebouw. Dit betekent dat we de opvang tegen het einde van de looptijd gaan evalueren. We gaan dan kijken wat er op dat moment nodig, wenselijk en mogelijk is. Het is nog te vroeg om daar nu al uitspraken over te doen.”